Oog in oog met historische personages

Wie denkt dat historische portretprenten niet meer voorstellen dan saaie plaatjes van grijze oude mannen heeft het mis. Portretten kunnen je heel veel vertellen, niet alleen over de afgebeelde persoon, maar ook over de tijd waarin de persoon leefde. Daarnaast geven portretten de geschiedenis een gezicht. Een naam die je alleen kent uit de geschiedenisboeken komt nu ineens tot leven.

Vandaag lichten we een kleine selectie prenten voor je uit, misschien dat je er nu toch met een andere blik naar gaat kijken:

Grote pruiken & brede kragen: barokke prenten

We zien hier Nicolaas Witsen (1641-1717), een Nederlandse cartograaf, verzamelaar, schrijver en diplomaat. Hij was wel dertien keer burgemeester van Amsterdam! Vanaf 1693 was Witsen tevens bewindhebber van de VOC. Daarnaast was hij gedeputeerde ter Staten-Generaal, lid van de Royal Society en zeer geïnteresseerd in de kunsten en de wetenschap. Een druk man dus!

Wil je een beeld krijgen van het leven in de hogere kringen van het laat zeventiende-eeuwse Amsterdam, dan is dit sfeervolle portret van Witsen het perfecte uitgangspunt. Zijn kostuum en de aankleding van dit portret met allerlei symbolische voorwerpen geven weg met wat voor een theatraliteit het leven in de hogere kringen gepaard ging.

Liefhebbers van geschiedenis kunnen we daarnaast ook aanbevelen een biografie over Nicolaas Witsen op te snorren. Niet veel van ons zijn bekend met de man, maar dat zou zeker anders moeten zijn. Wat een interessant leven had deze man! Hij reisde al vroeg door Europa, was bekend met vorsten als tsaar Peter de Grote en Cosimo III de Medici, settelde zich in de Gouden Bocht en wist daar een geweldig rariteitenkabinet aan te leggen, was 24 jaar burgemeester van Amsterdam, volgde nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen op de voet en wist in de tussentijd zelfs nog een paar boeken te schrijven!

Het portret van Buckingham geeft een prachtig voorbeeld van de kostuums die in de zeventiende eeuw gedragen werden. We zien hier een zeer modieuze hoveling voor ons. Het dragen van parels was in die tijd een echte rage. Niet alleen vrouwen droegen graag parels, ook de mannen gingen hier in mee. In dit portret pakt Villiers groots uit: zijn kleding is bezaaid met grote parels en om zijn nek draagt hij een zeer lang parelsnoer.

De geheel kanten kraag is tevens een zeer kostbaar onderdeel van zijn kostuum. Het toont ons net als bij de parels zijn rijkdom, en zorgt er tegelijkertijd voor dat alle aandacht uitgaat naar zijn gezicht.

Opvallend is echter de langere lok haar die over de kraag op Villiers’ linkerschouder gedrapeerd is. Had hij last van een bad hair day? Nee, deze lok is opzettelijk langer gelaten. We noemen dit een lovelock. Alle modieuze mannen had er een. Een lovelock staat symbool voor de devotie voor een geliefde en werd dan ook altijd over de linker schouder gedragen, zodat de pluk haar dicht bij het hart hing.

De ideale ridder

Boucicaut zette zichzelf maar al te graag in de kijker als ideale ridder. Zo stichtte hij de Orde van het groene schild met de witte dame op om de eer, de landerijen en de bezittingen van adellijke dames die weduwe of wees waren geworden, te beschermen tegen hebzuchtige edelen. Vervolgens kwam er het boek Livre des fais du bon messire Jehan le Maingre uit, nu één van de beroemdste ridderbiografieën uit de middeleeuwen. En het werkte: Boucicaut werd geprezen door koningen, keizers en pausen. Zelfs in de achttiende eeuw werd Boucicaut nog vereeuwigd als krachtige strijder in het bovenstaande portret.

Een koningsportret

Het portret van Lodewijk XIII toont ons een Franse koning in koningsgewaad. Om zijn schouders is de koningsmantel met hermelijnen kraag gedrapeerd. Om zijn nek draagt hij een flinke kraag en op zijn hoofd rust de kroon. Wanneer we zijn gezicht bestuderen komen we erachter dat we hier Lodewijk zien als jonge man, waarschijnlijk niet zo lang nadat hij aan de macht is gekomen.

Een portret als dit laat dus voor de verandering eens een jonge koning zien. Vaak zijn we vanuit de geschiedenisboeken bekend met grootse staatsieportretten, vervaardigd wanneer een koning aan de top van zijn macht is. Een prent van zo’n jonge koning laat je ineens heel anders kijken naar een illuster historisch persoon.

Een grote prentencollectie

Met de voorbeelden hierboven hebben we je eens met een frisse blik naar historische portretten laten kijken. Zo kan een portret interessant zijn vanwege de kleding van de geportretteerde, de geschiedenis en heldendaden van de zitter, of juist omdat het een historisch persoon van een heel andere kant laat zien.

Deze portretprenten vormen nog maar het tipje van de ijsberg. In onze webshop staan heel veel interessante prenten, waar je ook hele interessante verhalen bij kan vinden. Ga eens op onderzoek uit in de collectie van het Belasting & Douane Museum!